Atlantikwall photo contest

If you like photography or if you think bunkers are awesome, then you should participate in the Bunkerzoom Atlantic Wall Europe photo contest. Just go out and look for hidden treasures all over Europe and create your own image of this bunker heritage.

Who is not familiar with them? Bunkers in the landscape, hidden under the sand or overgrown by nature. They are a remnant of war and an important heritage. They are reminiscent of modern architecture or have become ‘splendid’ ruins. Sometimes they are a canvas for graffiti art or the subject of Urbex photography. They  are an interesting decor for children to play in and around, and for artists to focus their creative energy on.

Post your photograph on Facebook or Instagram using hashtags #bunkerzoom #atlantikwalleurope and #europeforculture. If you want to participate, please be sure to read the rules and regulations first.

Jury

Your work will be evaluated by a jury of professionals. The best 5 photographs will win a GoPro Hero 9 Black. In 2021, your photograph will shine at the photo exhibition on the  Atlantikwall Raversyde (Ostend, Belgium) and in a postcard publication that comes in an exclusive cover. Your photograph will also be displayed at exhibitions in France (Normandy) and the Netherlands.

Bunkerzoom is partly subsidized within the framework of the Creative Europe programme of the European Union.

Monuments de Chagrin

Over the years, numerous photographers were fascinated by the bunkers of the Atlantikwall. The big inspiration, I think, for all these photographers was the French cultural theorist, urbanist, and aesthetic philosopher Paul Virilio. His 1975 book Bunker Archéologie is a classic, and also the first to examine the concrete World War 2 structures in detail.

In his tradition many followed, including myself, but really only since the 2000s and the introduction of digital photography and the internet. Virilio’s publication became known under a wider audience then only art historians, architects and a single philosopher. Black and white photography is usually the choice to portray the bunkers, giving them this repeated image of ruin architecture. ‘Built as a reminder of the Nazi-Reich’, sometimes even wrongly understood as if the bunkers were actually built, only for propagandic value, which actually shows the impact of that very same Nazi propaganda. Obviously the images of an ‘impregnable wall’ from the Wochenschau films still resonate to this day and fit the image. Even better in this perspective of course, is that the Atlantikwall, ‘only’ lasted several hours before it was ‘penetrated’ in Normandy on D-Day, 6 June 1944. It’s the proof that it was ‘built for nothing’ and was only a ‘megalomaniac personal project’ of Hitler himself.

Paul Virilio’s Bunker Archéologie, original 1975 edition (left) and 1994 edition.

Solely military

To ruin the party, it was ofcourse not a personal project, nor was it a propagandic one. Of course, Hitler thought he was a mastermind on fortifications, because of his made up experiences in the Great War’s front lines, and the bunkers served Goebbels’ propaganda ministry well. But above all, the Atlantikwall, better translated as Atlantic Rampart (Rolf, 2014), was a military project, solely built to keep the British from opening up a second front against the Germans. The latter were vastly preoccupied with trying to conquer the Sovjet Union and only had a garrison of 300.000 soldiers to defend the vast western European coast. Already in 1943 the Germans were expecting an allied invasion, and frantically built thousands of bunkers, despite lack of materials and workers. Although northern France, especially the coast line between Calais and Boulogne-sur-Mer in the south, was closest to the British isles and heavily fortified, Normandy was seen as the most vurnerable place. The German command in the west thought it was highly likely the attack would be there.

Jean-Claude Gautrand’s 1977 Forteresses du Dérisoire.

Single bunker battles

The weak defences of Normandy basically funneled the allies towards this area of France. And so it happened. The whole tactical idea of the Rampant, that of a strong first defence line slowing down the attack, with mobile troops coming to the rescue in threatened areas, failed in Normandy, because of the mostly mediocre quality of troops in the bunkers, and slow decision making about the mobile troops and armour. However, the Atlantikwall kept the allies busy in the months to come. The Free French around the Gironde estuary, the Americans in Saint-Malo, the Canadians in the French Channel ports and in the battle of the Scheldt. In september of 1944 the largest airborne operation in history, operation Market-Garden, was partly executed in Arnhem and Nijmegen to circumvent the already ‘ancient’ 1930s bunkers of the Westwall, the defence line along the western border of Germany. The operation at Arnhem failed, and the Americans would feel the toll in the tough terrain of the Eifel, where battles for single bunkers were fought.

Stephan van Fleteren’s 2004 Atlantic Wall.

Fysical reminders

So why am I writing this? Maybe to add another view to the Atlantikwall myths which generally exist and which are made bigger by yet another photographer or artist repeating the same and easy mantra, depicting the bunkers in dramatic, hard contrast, black and white. I would say, dig into the subject more, try to get a broader view, read more books than Paul Virilio’s. These bunkers were actually occupied by people. Mostly regular German soldiers, from a small village deep in Germany, who never got much further than a small radius around their home town. The war is only a fraction of a bunker’s ‘life’, and this percentage gets smaller every year. Their history doesn’t stop in 1945. They’ve shaped landscapes, influenced the youth of many during vacations, and they’re one of the few fysical reminders of World War 2.

Propaganda poster in Dutch: Atlantikwal, 1943 is geen 1918. (Collection: NIOD)

Mathieu Douzenel

I was triggered because of a the announcement of an exhibition by Mathieu Douzenel, a French photographer working in the Nord-Pas-de-Calais and Normandy region. He’s an observer of the land, and how we as people interact with it. Judging his pictures he’s also interested in decay, which Nord-Pas-de-Calais has plenty of. There’s a lot of grey here, especially in fall and winter. “Monuments de chagrin” is his series about the Atlantikwall bunkers. His exhibition opened in the Théatre Le Passage in Fécamp last week and can be visited until 18 December 2020.

Regelbau 501 in Bray-Dunes. Part of the photographic series ‘Monuments de Chagrin’ by Mathieu Douzenel.

Winners of the Alfred Fried Award Announced

The Alfred Fried Award annually recognizes the world’s best photograph on the theme of peace. It was established by The Photographic Society (PHG) in Austria and Edition Lammerhuber in partnership with UNESCO, the Austrian Parliament, and the International Press Institute (IPI).

The Alfred Fried Award 2017 worth €10,000 went to Cletus Nelson Nwadike of Sweden (see photograph above), the Award for best single image (€1,000) to Jonathan Bachman, USA, and the winner of The Children Peace Image (€ 1000), is Lina Momsen, Germany.

The jury is made up of editors, photographers, representatives of photographic associations and of UNESCO, from Austria, Germany, France, Norway, Finland and the US, and for the first time included Lars Boering, of the World Press Photo Amsterdam. Gerd Ludwig has been serving on the Award Jury since its inception in 2013.

In her address, Liv Tørres, Director of the Nobel Peace Centre in Oslo, reminded the 150-strong audience that peace was harder to win than war. Therefore peace-building measures should play an important role in photography – an international language, able to touch souls.

I’ve won the Alfred Fried Award medal in 2015 with my series Regelbau, on German bunkers along the European coasts.

Join the competition next year and visit www.friedaward.com.

Win $10.000 in the Alfred Fried Photography Award

Two years ago I was one of the proud winners of the Alfred Fried Photography Award with my series ‘Regelbau’ on German bunkers on the European coast. It was an amazing experience to visit Vienna for the award ceremony in the Austrian parliament with Nobel Peace Prize Laureate Kailash Satyarthi, photojournalist Giles Duley representing the International Press Institute and my mentor Gerd Ludwig and far more great names in photography.

If you did a story on the theme of peace in the widest sense of the word join the competition and maybe you’ll be in Vienna in September and even win €10.000. You have until June 4.

Ramptoerisme in Rotterdam

Vandaag 77 jaar geleden bombardeerden Duitse Heinkel He-111 bommenwerpers het centrum van Rotterdam. Het terreurbombardement bracht het Nederlandse leger, na slechts vijf dagen strijd, op zijn knieën. Rotterdam, dat net zijn 600 jarig bestaan vierde, verloor zijn historische binnenstad. Vooral in de eerste twee jaren van de oorlog werd de stad een veelbezochte plek door Duitse soldaten. Ramptoeristen, die de vernietigende kracht van hun Luftwaffe met eigen ogen kwamen aanschouwen.

Het waren georganiseerde tours, vaak met de trein. Al deze kijkers maakten samen duizenden foto’s. Van de Laurenskerk, waarvan alleen de toren en muren nog stonden. Van de Coolsingel, waar toch nog iets overeind stond. Van de puinruimers, die baksteen voor baksteen uit de berg verzamelden voor hergebruik elders. En van de rijen en rijen vrachtwagens met puin, die naar de Kralingse Plas reden, om het daar op de bodem te dumpen, of in de Schie, in de rest van Nederland. Of gewoon in de Maas bij de Boompjes.

De foto’s komen nu weer boven water. Duitse families doen afstand van de fotoalbums van hun vaders, opa’s en overgrootopa’s. Er ontvouwt zich een beeld van rustig wandelende en lachende Duitse militairen, landmacht, luchtmacht, marine, politie, Waffen-SS. Ze poseren bij zwartgeblakerde muren. Als extra uitje bezoeken ze de nieuwe Diergaarde Blijdorp. Waarom bezochten ze de stad? Wie organiseerde deze dagtours? En hoe dachten deze militairen over het bombardement waar het Duitse Rijk verantwoordelijk voor was?

Binnenkort in boekvorm, met talloze foto’s uit eigen collectie andere privécollecties. Ramptoeristen in Rotterdam. U kunt zich nu inschrijven om op de hoogte gehouden te worden over deze publicatie die een deel van de oorlog in Rotterdam belicht die weinig aandacht heeft gekregen.

Polizeitroepen bezoeken het centrum van Rotterdam. Op de achtergrond het nog niet voltooide appartementencomplex aan de Schiedamsevest van de Haagse architect Jan Wils.

Een groepje militairen van de Luftwaffe bekijkt een ruïne in het centrum van Rotterdam.

Luftwaffe soldaat loopt de camera tegemoet op het voorplein van Station Delftsche Poort.

Fotomapje van Niggemeyer Foto/Kino in de Kortumstrasse 43 in Bochum. Oorspronkelijk gebruikt voor een andere serie negatieven, met in potlood fototechnische data beschreven. Hergebruikt voor de serie van Rotterdam.
Serie van 18 6×6 zwartwit negatieven van het verwoeste Rotterdam, waarschijnlijk in augustus 1940, gemaakt door een Duitse soldaat.

Silhouet van een Duitse soldaat met op de achtergrond de Laurenskerk na het bombardement op Rotterdam van 14 mei 1940. De foto is genomen vanuit het oude Beursgebouwd aan het Beursplein.

Maastunnel Rotterdam: 75 jaar

In de ochtend van 14 februari 1941, rond 11.00 uur, schuifelt een “Charlois belhameltje” schichtig het roltrappengebouw op de zuidoever van de Maas in. Hij ziet tot zijn verbazing bewegende roltrappen maar wat hem nog meer bevreemd is dat hij niet wordt weggestuurd. Hij roept zijn twee vriendjes en samen dalen ze af in de nieuwe Maastunnel. Drie armetierige Charloisse jongetjes, op kapotte schoenen en met gescheurde kleren, “openen” de Maastunnel.

Zo is te lezen in het boek “De Maastunnel”, geschreven door Technisch Ambtenaar 1e klas bij de Maastunnel, A.C. Vreugdenhil. Maar alles was beter dan dat de opening “door Duitse of N.S.B.-uniformen zou zijn geschied!”. Het boek, uitgegeven in 1950, beschrijft de “voorgeschiedenis en bouw, bezetting en verzet en exploitatie en verkeer”.

Willemsbrug

De Nieuwe Waterweg leidde na zijn voltooiing in 1872 tot de mogelijkheid voor grote stoomzeeschepen om de haven van Rotterdam te bereiken. Dit betekende een enorm groeipotentieel voor de tot die tijd compacte stad. Door de groei van activiteiten “op Zuid” werden in 1876 en 1878, naast de bestaande spoorbruggen, respectievelijk de Koninginne- en Willemsbrug aangelegd. Ze verbonden het oude centrum met een nieuw stadsdeel dat al snel werd bewoond door een derde van de bevolking van Rotterdam.
Hoewel de Willemsbrug in de loop der tijd werd verbreed en verhoogd kon hij al snel de enorme bedrijvigheid niet meer aan.

Tunnel of brug

Al snel na de bouw van de Willemsbrug werd duidelijk dat er nog een oeververbinding moest komen. Maar een tunnel in Nederland? Zou die niet verzakken in onze drassige grond? Er waren voorbeelden genoeg in Europa. In 1897 werd de Blackwalltunnel in Londen geopend. Elf jaar later volgde de Rotherhithetunnel. In Duitsland opende in 1911 de Elbetunnel bij Hamburg en in de jaren twintig en dertig werden ook tunnels gebouwd in Noord-Amerika en zelfs Antwerpen was al bezig met een verkeers- en voetgangerstunnel.
In 1899 en 1913 adviseerde Gemeentewerken van Rotterdam negatief over een tunnel maar in 1929 kreeg een tunnel voor het eerst de kans. Een brug zou namelijk niet alleen problematisch zijn voor het scheepvaartverkeer door de aanwezigheid van landhoofden, pijlers en eventuele heftorens. Ook het landverkeer zou hinder ondervinden door te moeten wachten voor een openstaande brug.

Bijna 15 miljoen gulden

Midden jaren dertig werd de knoop doorgehakt. Een ontwerp voor een enorme hangbrug is nog door de rijksbouwmeester Dr Ir J. Emmen geopperd. Dat leek in eerste instantie een goedkoper alternatief dan de tunnel maar bij de aanbesteding lagen de kosten toch veel dichter bij een tunnel. Bovendien was men niet positief over de constructie van de enorme opritten om tot een juiste hoogte boven het water te komen. Het bedrijfsleven vreesde enorme benzinekosten omdat zwaarbeladen vrachtwagens dagelijks de 28,5 meter hoge schroefbaantorens op moesten racen. Ook werden de scherpe bochten op de helling voor het autoverkeer als nadelig gezien.
Op 25 maart 1937 werd eindelijk het voorstel voor een tunnel aangenomen. Iets minder dan 15 miljoen gulden zou die kosten, voor 8 miljoen gefinancieerd uit het Verkeersfonds, 6 miljoen geleend uit het Werkfonds en de rest uit eigen pot betaald.

Tegenslagen tijdens de bouw

Op 6 september 1938 overleed plotseling “de promotor en de stuwende kracht van de Maastunnelwerken, de zo geliefde burgervader, Mr P.J. Droogleever Fortuyn”. Met nog groter enthousiasme wordt de bouw voortgezet. Nog op 30 april 1940 wordt het derde tunnelstuk gelegd. Maar dan raakt ook het neutrale Nederland in oorlog. Op 14 mei verwoesten Duitse bommenwerpers het centrum van Rotterdam. De tunnel en werkplaats worden niet geraakt, maar het werk kan pas in juni worden opgepakt. De neerslachtigheid onder de arbeiders is groot. Doorwerken moeten ze wel. De Duitsers gaan er ondertussen met de eer vandoor en vertellen thuis dat zij het gehavende Rotterdam een tunnel schenken. Op 20 januari 1941 loopt Ir. van Bruggen als eerste van de “Rechter-” naar de “Linkeroever”. De directie organiseert een ingetogen feest in de tunnel. Aan lange tafels worden sigaren, wijn en gebak genuttigd. Twee Duitse officieren zijn “sportief genoeg om van dit hoogst ernstige voorval geen melding te maken”. Ze aarzelen even bij het zien van de tafels, maar wandelen dan lachend door.

Officieuze opening

De officiële opening staat gepland voor 14 februari 1942 om 12 uur ‘s middags. Op 30 januari rijden echter de eerste auto’s door de westelijke tunnelbuis. De gemeente heeft geen keus. Door de strenge winter is de Maas zo ver bevroren dat de veren uit de vaart moeten. Er is geen doorkomen aan. Op 7 februari mogen ook voetgangers en fietsers de tunnel voor het eerst door. Door de oostelijke autotunnel, dat wel. De roltrappen in het voetgangers- en fietstunnel zijn nog niet gereed.
Dan volgt het moment op 14 februari 1942. Wat een grootste nationaal festijn had moeten worden, werd in stilte uitgevoerd. De opening van de eerste verkeerstunnel van Nederland. Een bijzonder technisch kunstwerk.

De oorlog en daarna

Veel verkeer heeft de Maastunnel niet te verwerken gehad in de oorlogsjaren. Wel bestond het gevaar dat de tunnel opgeblazen zou worden als de Duitsers dat nodig achtten. Het was natuurlijk een strategisch belangrijke doorgang van het zuiden richting het hart van Nederland. Het tragische lot dat de Antwerpse tunnel ten deel viel werd in Rotterdam gelukkig geen waarheid. De tunnel verkeerde na de bevrijding in mei 1945 in prima staat.
Terwijl er in 1943 nog 461.399 motorvoertuigen de tunnel doorkruisten waren dat er in 1949 al 6.576.404! De tunnel bewees hier mee in de eerste jaren na de oorlog zijn enorme praktische nut. De oude Willemsbrug was voor een groot deel ontlast. In 1980 werd deze alsnog vervangen door de nieuwe Willemsbrug. Een directe verbinding vanaf de Leuvehaven naar Zuid, die in de jaren dertig nog te duur werd geacht, werd in 1996 bewerkstelligd door de bouw van de Erasmusbrug.
Tegenwoordig rijden er per jaar meer dan 21.000.000 auto’s door de Maastunnel. Een grondige opknapbeurt begint in juli 2017 en duurt tot medio 2019.

Bron: De Maastunnel, A.C. Vreugdenhil, 1950

Verjaardag Korpsmariniers

Grijs, guur en regenachtig. Dat zijn meestal de weersomstandigheden rond 10 december, wanneer het Korps Mariniers zijn verjaardag viert. Traditiegetrouw wordt die Korpsverjaardag gehouden op het Oostplein in de thuisstad Rotterdam, dichtbij de plek waar tot mei 1940 de Marinierskazerne stond, en waar nu de gevallenen van het korps worden herdacht bij de bronzen marinier uit 1963. Brigadegeneraal der mariniers en korpscommandant Frank van Sprang sprak de mannen en het publiek toe. Burgemeester van Rotterdam Aboutaleb legde namens de stad Rotterdam een krans. Veel oudmariniers zijn aanwezig, net als nabestaanden van gesneuvelde militairen.

Zaans Museum in het NRC

Voor het Zaans Museum portretteerde ik de medewerkers en maakte ik beelden van het museum en de dependances zoals het Wevershuisje. Het museum bereikte in november van 2016 de 100.000 bezoekers, het doel voor dit jaar. Het NRC Handelsblad besteedde aandacht aan deze mijlpaal.

Voetstappen in Haagse Historie

Voor het nieuwe magazine Haagse Historie maak ik de serie Voetstappen. Een reis in de tijd met behulp van foto’s uit de Haagse Beeldbank ondersteunt door een korte begeleidende tekst.

Added some street photography

I’ve added a gallery with my street photography. Sometimes I go offroad too.

Street & offroad

Oosterbeek, Netherlands

Rotterdam, Netherlands

Vienna, Austria

Kaliningrad, Russia